Kitlesel fonlama platformu Arıkovanı’nda yayınladığım Türkiye’nin İnternet Girişimleri – I adlı bir kitap projemi hatırlarsınız. Bloguma fonlama sürecinde bile neden hiç yazı yazmadığımı anlamış değilim. Ama işin sonuna yaklaşırken geldiğim noktayı hem destekçilerimle hem de herkesle paylaşmak istedim.
Tag: Girişimcilik
Bedava’nın Yıkıcı Gücü ve Google
Chris Anderson’ın Bedava adlı kitabı ücretsiz bir şey sunmanın yıkıcı etkisi konusunda çok çarpıcı örnekler sunar. Biraz önce düşününce Google’ın ücretsiz stratejiyle bir çok iş kolunu (rakiplerini) darmadağın ettiğini düşündüm;
- E-posta (Gmail)
- Bulut Depolama (Google Drive)
- Trafik Analitiği (Google Analytics)
- Ofis Yazılımları (Google Docs)
- Mobil OS (Android)
- Video (Youtube)
Elbette Google’ın ürün kalitesi ve ekosistemi bu yıkımlarda büyük pay sahibi. Mesela Blogspot (Blogger) ile istediğini bir türlü yapamadı çünkü taş gibi WordPress vardı. (Eğer WordPress açık kaynak olmasa belki bu yazıyı da Blogspot’ta okuyor olurdunuz.) Ama bazı istisnalar da yok değil. Örneğin Android belki iOS’tan çok gerideydi ama üreticiler için tutarlı başka bir seçenek de yoktu.
Eskiden ‘kullanıcıyı bir şekilde ücretlendir’ mantığı vardı fakat yazılım tarafında artık gidilebildiği yere kadar ‘bedava’ gidiliyor. İlk 1 milyon kullanıcı hedefi çok gerilerde kaldı. 2012’de o hedef 10 milyon olmuştu. Belki şimdi 100 milyon.
Şimdi bunları neden yazdın diyeceksiniz. Şunu merak ediyorum; Google’ın ‘bedava’ya yıkacağı yeni iş kolu ne olacak? Kişisel bilgisayarlar? Mobil internet? Otonom araç yazılımı? …
Bedava Ürün, Kullanıcı Sadakati ve Yatırım İlişkisi
Chris Anderson’ın Bedava adlı mükemmel kitabında Bill Gates’in 1998’deki bir üniversite konuşmasından şöyle bir bölüm aktarılıyor;
Çin’de her yıl 3 milyon bilgisayar satılıyor olmasına rağmen insanlar yazılımımız için para ödemiyorlar. Ama bir gün ödeyecekler ve eğer bir şeyi çalacaklarsa bizimkini çalmalarını yeğleriz. Alışkanlık geliştirecekler ve biz önümüzdeki 10 yıl içinde bir ara, paramızı toplama yolunu keşfedeceğiz. – Bill Gates
Evet, Windows asla bedava ürün dağıtan bir şirket olmadı ama Bill Gates, aslolan şeyin ‘kullanıcıları ürüne alıştırmak‘ olduğunu 18 yıl önce gayet güzel özetlemiş.
Günümüzün Silikon Vadisi’nde de bu görüşün hakim olduğunu söylemek yanlış olmaz. Girişimler, kullanıcıları ‘bedava’ bir ürüne alıştırmak için yatırım üstüne yatırım alıyor ve belli bir eşiği geçen girişimler gerçekten para kazanmanın bir yolunu buluyor.
Türkiye’de ise bu ara süreci destekleyecek yatırım sermayesi olmadığı için e-ticaret gibi sıcak para getiren işler öne çıkıyor.
Velhasıl kelam, kullanıcılar öyle veya böyle bedava ürün istiyor. Türkiye’de de yeterince ‘risk’ sermayesi yok. Dolayısıyla bu kısır döngüden kurtulmak için, küresel pazara dönük ‘freemium’ işler çıkarmak tek çıkar yol gibi gözüküyor…
Mükemmel Bir Ürün Çıkarmak Kimin İşi?
Geçtiğimiz günlerde Getir uygulamasına BKMexpress hesabımı eklemek istediğimde bir türlü başarılı olamadım. Şifremi sıfırlayıp tekrar tekrar denedim, olmadı. Twitter’dan yazdıktan sonra BKMExpress konuyla ilgilendi ama ortada net bir sorun yoktu.
Ertesi gün aynı hata mesajını almaya devam ettim. Mecburen tekrar yazdım. Getir ekibi sağolsun gece vakti ilgilendi. Ertesi gün sorunun çözümü BKM tarafından geldi. Sorun çözüldü, siparişimi verdim, 10 dakikada geldi vs…
Asıl konuya girmeden önce belirteyim, hem BKM hem de Getir bu ülkede işini çok iyi iş yapmaya çalışan iki şirket. Gerek ürün tarafında gerekse müşteri hizmetleri tarafında özveriyle çalışan ekipleri var. Fakat bu yaşadığım sorun üzerinden ürünleri iyi test etmenin ne kadar önemli olduğunun altını çizmek istiyorum.
Çünkü kariyerimin ilk döneminde (mobil servisler ve web projeleri geliştirirken) şunu öğrendim;
Ürünü mükemmel hale getiren kişi yazılımcı değil, iyi testler yapan ürün yöneticisidir. Yazılımcı, ürünü istenilen şekilde yapar. Olası hataları veya sıradışı kullanıcı davranışlarından kaynaklı açıkları görmek ve kapatmak ürün yöneticisinin işidir.
Bu süreçte yaşananlara bakacak olursak;
- İlk akşam belki 10 kez hesabımı eklemek için uğraştım. Bu durum harcama yapmamın önüne geçtiği gibi Getir ve BKMExpress için belli bir sunucu yoğunluğu oluşturdu.
- Ben sorunun üzerine gidip çözüme kavuştum ama kaç kişinin bu sebeple sorun yaşadığı (sanırım) bilinmiyor. Belki de bir sürü müşteri bu sebeple alışveriş yapmaktan vazgeçti?
- Müşteri temsilcilerini bu hata yüzünden iki gece ve ertesi günler meşgul ettim.
- Sorunun çözümünde sunulan argüman işe yaradı ama BKMExpress gibi bir uygulama için hassas bir detay. Sorunun gerçek bir çözüme kavuşturulması gerekiyor.
Özetleyecek olursam, ürün yönetiminde test sürecinin çok önemli bir yeri var. Bir roketi yapmak büyük meziyettir ama iyi sıkılmamış bir somun bütün işi berbat edebilir. Girişimcilerin veya şirketlerin, genel işlev testlerinin yanısıra mutlaka bir de kullanıcı gözüyle testler yapması lazım. Hatta ‘Artema’ gibi beklenmedik/aşırı kullanıcı davranışlarını dahi düşünmek gerekiyor. Aksi takdirde gelir kaybı ve kötü müşteri deneyimiyle karşılaşmak işten bile değil.
Eş Zamanlı Çalışma ve Bilişimde Verimlilik
ACM‘ye göre bilişim projelerinde aynı anda birden fazla “öncelikli” işe odaklanıp paralel çalışmaya başladığımızda verimlilik kaybı % 400’ü geçebiliyor.